Traktat o prawie. Summa teologii I-II, q. 90-97

Jako "Traktat o prawie" zwykło się określać jeden z najczęściej przywoływanych fragmentów "Summy teologicznej" Tomasza z Akwinu, obejmujący kwestie 90-97 z "pierwszej części drugiej części" (Prima secundae) dzieła Akwinaty i zawierający jego rozważania na temat prawa (lex) jako systemu racjonalnych norm, służących dobru pewnej wspólnoty.

W tej niepowtarzalnej całości, już i dlatego wyjątkowej, że niemającej swoich odpowiedników w innych dziełach Tomasza, można wyróżnić cztery tematyczne działy.

Pierwszy z nich tworzą kwestie 90-92, w których Tomasz z Akwinu zajmuje się prawem w ogóle: podaje zbiorczą charakterystykę prawa, wyróżnia jego główne rodzaje (prawo wieczne, prawo natury, prawo ludzkie i prawo boskie), a także omawia skutki czy też funkcje prawa.

Po tych zagadnieniach ogólnych Tomasz z Akwinu rozpatruje poszczególne rodzaje lub dziedziny prawa. W kwestii 93 przedstawia więc swoje rozumienie prawa wiecznego (lex aeterna), jako normatywnego projektu świata, istniejącego w umyśle Boga.

W słynnej kwestii 94 znajdują swój najpełniejszy wyraz poglądy Akwinaty na prawo natury (lex naturae), ściśle wiążące się z prawem wiecznym, ale odnajdywane w umyśle człowieka.

Trzy ostatnie kwestie wydzielanego traktatu odnoszą się zaś do prawa ludzkiego (lex humana), które w ujęciu Tomasza jest o tyle prawem, o ile ma podstawę w prawie wiecznym i prawie natury.