Uczniowie i współpracownicy św. Pawła

Zakres apostolskich oddziaływań Pawła jako głosiciela dobrej nowiny jest imponujący. Św. Paweł mimo swej skromności niejednokrotnie sam przedstawiał ogrom swej apostolskiej pracy. Jest to także zasługa współpracowników Pawła. Apostoł Narodów nie pracował w pojedynkę. Nie prowadził może specjalnej szkoły misyjnej, ale miał wielu najprzód uczniów, a potem pomocników. Było ich w sumie około czterdziestu. Wiadomo, że nie jesteśmy w posiadaniu wszystkich listów Pawła. Mamy prawo przypuszczać, że w pismach, które do nas nie dotarły, też była mowa o jakichś jeszcze innych współpracownikach apostoła.

Dane o współpracownikach Pawła znajdują się albo w Dziejach Apostolskich, albo są rozsiane po listach Pawła. Zebranie tych danych w pewne całości pozwoli uzyskać pełniejszy obraz ludzi, ze wszech miar zasługujących na trwałą pamięć u potomnych jako ich nie tyle braci, co ojców w wierze. Wzbogaci także naszą wiedzę o metodach apostolsko-misyjnej działalności Pawła, ukazując tym samym jeszcze jeden rys jego przebogatej osobowości: stosunek do najbliższych współpracowników oraz umiejętność organizowania pracy na wielką skalę i w wielu miejscach równocześnie.

Badacze życia i działalności świętego Pawła stwierdzają nie bez zdziwienia, że o przeciwnikach tego apostoła napisano dotąd znacznie więcej niż o jego współpracownikach. Odnosi się to, rzecz jasna, także, a może nawet szczególnie i do biblistyki polskiej. Niech więc publikacja niniejsza będzie choć częściowym wypełnieniem luki w przedstawianiu apostolskiej działalności Pawła.